مشهورات غیرحقیقیمشهورات غیرحقیقی، یکی از اصطلاحات علم منطق بوده و به‌معنای قضایای دارای شهرت ظاهری و زوال‌پذیر است. ۱ - توضیح اصطلاحقضایای مشهورات به آن دسته از قضایا اطلاق می‌شود که بین مردم شهرت دارد، و مقبولیت آنها نزد جمیع عقلاء یا اکثر آنان و یا نزد عده خاصی شیوع پیدا کرده است. مشهورات غیر حقیقی یا مشهورات ظاهری به قضایایی گفته می‌شود که در ابتدای امر پسندیده و مشهور به نظر می‌رسند ولی با کمی دقت و تامل و رجوع به عقل معلوم می‌گردد که از امور ناپسند و کذب هستند، مانند اینکه گفته شود: «یاری برادر لازم است ولو ظالم باشد»، و «خواهی نشوی رسوا همرنگ جماعت شو». ۲ - شبه مشهوراتبرخی قضایا، شبیه به مشهورات هستند، که شهرت خود را از یک عامل خارجی عارضی، که از اعراض مفارق و قابل زوال است؛ کسب می‌کنند، و از همین رو، شهرت آنها مخصوص به زمان، مکان یا حالت خاص است. از باب مثال، در گذشته عده‌ای از انسان‌ها به تقلید از ملوک و سلاطین سبیل‌های بلند می‌گذاشتند و انسان‌ها این امر را تحسین می‌کردند و در میان جمع کثیری شهرت داشت، ولی امروزه چون سبب این عادت، یعنی تقلید از ملوک زائل شده آن استحسان و حکم مشهور به حسن این کار هم از بین رفته است. ۳ - تقسیم مشهورات غیرحقیقیهقضایای مشهورات، اعم از حقیقی و غیرحقیقی، به اعتبار گستره شهرت، به «مشهورات مطلقه» و «مشهورات محدوده» منقسم می‌شوند. مشهورات غیرحقیقیه مطلقه قضایایی است که از شهرت کاذب و بدوی نزد عموم برخوردار است و اختصاص به گروه خاصی ندارد، و اما مشهورات غیرحقیقیه محدوده قضایایی است که شهرت ظاهری آنها به گروه خاصی اختصاص دارد و رواج همگانی ندارد. در برخی آثار، مشهورات غیر حقیقی، مرادف مشهورات محدوده قرار داده شده است. ۴ - کاربرداز مشهورات ظاهری در صناعت خطابه استفاده می‌شود. [۷]
ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل، ص۲۷۴.
[۱۲]
مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۲۶۸.
۵ - پانویس۶ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «مشهورات غیرحقیقی»، تاریخ بازیابی۱۳۹۸/۳/۱۰. خوانساری، محمد، فرهنگ اصطلاحات منطقی به انضمام واژه نامه فرانسه و انگلیسی، ص۲۴۴. |